„AAT WYRAZIŁA W SWOICH RYSUNKACH WSZYSTKIE OKROPIEŃSTWA ŻYCIA W OBOZIE.”

Aat była nauczycielką rysunków w Hadze. We wrześniu 1940 roku zawarła związek małżeński z komunistą i byłym interbrygadzistą, Krijnem Breurem. Urodziła im się dwójka dzieci: syn -Wim oraz córka - Dunya. Krijn i Aat od samego początku uczestniczyli w ruchu oporu. Krijn przeprowadzał zamachy, Aat fałszowała dowody osobiste. W swoim domu przechowywali Żydów, ale zadenuncjowano ich i 19 listopada 1942 roku zostali aresztowani. Aat oraz jej córka zostały przewiezione do więzienia w Scheveningen, a następnie do więzienia Wehrmachtu w Utrechcie. W czerwcu 1943 roku została skierowana do transportu. Dzięki wstawiennictwu przychylnego jej dyrektora zakładu karnego, przed wyjazdem mogła przekazać Dunyę swoim rodzicom.

10 września 1943 roku Aat jako więźniarka ‚Nacht und Nebel‘ dotarła do obozu Ravensbrück. Dzięki strażniczkom dostała pracę w introligatorni, gdzie rysowała dla Niemców kartki okolicznościowe z okazji urodzenia się dziecka. W ten sposób zdobywała skrawki papieru, na których rysowała swoich współwięźniów. Rysunki te zostały ukryte.

W dniu 1 marca 1945 roku Aat została przeniesiona do Strafblock, co praktycznie równało się karze śmierci. Jednak jeden z lekarzy wyciągnął Aat z szeregu i podpiął jej numer obozowy zmarłego więźnia, czym uratował jej życie.

Po wyzwoleniu obozu Aat w czerwcu 1945 roku została repatriowana do Holandii, gdzie okazało się, że cierpi na gruźlicę. Musiała więc poddać się długotrwałemu leczeniu w Davos. Cierpiała również na syndrom poobozowy, co miało duży wpływ na dzieciństwo jej syna i córki.

Jesienią 1945 roku odzyskała swoje rysunki z obozu. Uratował je jeden ze współwięźniów. Aat ukryła je w walizce i pragnęła o nich zapomnieć. Dopiero w 1980 roku córce Aat udało się przełamać milczenie swojej matki, która pozwoliła otworzyć walizkę. Gdy szkice odrestaurowano i wystawiono w amsterdamskim Rijksmuseum, wzbudziły dużo zainteresowania. Dunya użyła rysunków w swojej książce Verborgen herinnering (Ukryte wspomnienie), która ukazała się w 1983 roku. Dla Aat było to pewnego rodzaju wyzwolenie. Wreszcie mogła mówić o obozie koncentracyjnym.

Aat była silną i odważną kobietą, która jeszcze w podeszłym wieku malowała, rysowała, a także uczyła malowania.

 

Agnes Dessing
Holandia
Przyjaciółka Aat Breur-Hibma