Lise Børsum

z domu Milly Elise Alnæs

ur. 18 września 1908 r. w Oslo,
zm. 29 sierpnia 1985 r.


czerwiec 1943 – 07 kwiecień 1945 w Ravensbrück

„CZAS SPĘDZONY W NIEWOLI POGŁĘBIŁ EMPATIĘ LISE BØRSUM DO LUDZI MAJĄCYCH BLIZNY NA CIELE I DUSZY. BYŁA NIEKONWENCJONALNA, ODWAŻNA I NIKOMU NIE ODMÓWIŁA POMOCY”

Po wybuchu wojny Lise szybko dołączyła do ruchu oporu. Dom rodziny Børsumów w październiku 1942 roku stał się ośrodkiem ratowania norweskich Żydów. To tu odbywały się koncerty, na których występowali żydowscy artyści. Później Lise Børsum stała się częścią siatki, która organizowała transport uchodźców do neutralnej Szwecji. W nocy z 27 na 28 kwietnia 1943 roku Børsumowie zostali aresztowani. Lise trafiła do zakładu karnego Grini w Oslo, gdzie więziono ją od 27 kwietnia do 13 czerwca 1943 roku. Następnie została wysłana do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Otrzymała numer więzienny 20807. W obozie było tylko 102 norweskich jeńców. Czasami pozwalano im na przyjęcie paczek żywieniowych od Czerwonego Krzyża. Lise wprowadzono do ewidencji jako więźniarkę objętą programem ‚Nacht und Nebel‘, co oznaczało, że powinna pozostować w absolutnej izolacji i nie mogła otrzymywać listów ani paczek. Norwescy współwięźniowie niekiedy dzielili się z nią prowiantem przesyłanym w paczkach przez Szwedzki Czerwony Krzyż.

Już na skraju śmierci doczekała się ratunku - Szwedzki Czerwony Krzyż przysłał „białe autobusy”, które miały przywiezieć skandynawskich jeńców z powrotem do domu przed wybuchem chaosu w kwietniu 1945 roku.

W 1946 roku wydała książkę „Fange i Ravensbrück” („Więźniarka w Ravensbrück”), w której opisała między innymi tortury stosowane w czasie przesłuchań. Jej odwaga i trzeźwy opis tego, czego doświadczyła, wywarły duże wrażenie. Książka w ciągu dwóch lat wyszła w czterech wydaniach. Później pojawiła się kolejna, a ostatnia – w 2007 roku, z inicjatywy jej córki - Bente (która, w oparciu o książkę, dokonała dramatyzacji monologu i jako aktorka włączyła go do swojego repertuaru na wiele lat). Książka otrzymała nagrodę jako jedna z dziesięciu najbardziej znaczących książek o tematyce wojennej w Norwegii.

W 1947 roku zaczęła angażować się na rzecz Narodowego Funduszu Pomocy Ofiarom Wojny, którego była kierowniczką od 1966 roku aż do przejścia na emeryturę. Była również członkinią Międzynarodowej Komisji do Walki z Reżimem Koncentracyjnym (Commission internationale contre le régime concentrationnaire), od momentu jej założenia w 1950 roku. Tylko raz odwiedziła Ravensbrück po wojnie, ale przez wiele lat była w kontakcie z kilkoma współwięźniami. Środki z odszkodowania za czas spędzony w więzieniu przeznaczyła na zakup fortepianu.

 

Bente Børsum
Norwegia
Córka pani Lise Børsum